Μαθηματικά και Υγεία, 2ο

Της Γεωργίας Πιστόλλα*

Δείτε επίσης: Μαθηματικά και Υγεία

Τα Μαθηματικά  είναι παρόντα σε κάθε όργανο, λειτουργία και καθολικά φαινόμενα που διαδραματίζονται σε όλους τους οργανισμούς.

Η γήρανση και η θνητότητα αποτελούν τέτοια «καθολικά φαινόμενα» όλων των οργανισμών( όλοι οι οργανισμοί τελικά πεθαίνουν) και όλες οι υπάρχουσες θεωρίες οφείλουν να εξηγούν τις σημαντικές ιδιότητες τους.

Μία από αυτές τις θεωρίες η οποία με προβληματίζει αλλά συγχρόνως με καλύπτει έως αυτή τη στιγμή ( η επιστήμη δεν είναι δόγμα αλλά δυναμική) , είναι η θεωρία της κλιμάκωσης σύμφωνα με τους νόμους που τη διέπουν, η πολυπλοκότητα και η ποικιλότητα που διέπουν όλους τους οργανισμούς ερμηνεύονται από λίγους απλούς μαθηματικούς κανόνες.

Ο οραματιστής φυσικός Geoffrey West, καθηγητής στο Ινστιτούτο της Σάντα Φε , πρωτοπόρος στα πεδία της επιστήμης της πολυπλοκότητας , της επιστήμης των αναδυόμενων συστημάτων και των δικτύων με την απλότητα που τον διακρίνει ενοποιεί εκ πρώτης όψεως τα πολύπλοκα και πολύμορφα φαινόμενα των ζωντανών συστημάτων όπως το σώμα μας, οι πόλεις και οι επιχειρήσεις( πρόσφατο βιβλίο του: «ΚΛΙΜΑΚΑ»)

Μερικές ιδιότητες της Γήρανσης και της Θνητότητας που ακολουθούν δίνουν στα Μαθηματικά πρωτεύοντα λόγο για τους νόμους της κλιμάκωσης που είναι παρόντες σε αυτές τις διαδικασίες .

1. Η γήρανση και ο θάνατος είναι καθολικά φαινόμενα δηλ. όλοι οι οργανισμοί πεθαίνουν. Επομένως υπάρχει μια μέγιστη διάρκεια ζωής και ένα αντίστοιχο μηδενικό ποσοστό επιβίωσης.
2. Τα υποσυστήματα των οργανισμών π.χ γερνούν κατά προσέγγιση ομοιόμορφα.
3. Η γήρανση προχωρεί γραμμικά με την ηλικία. Σύμφωνα με την επιστήμη από την ηλικία των 20 ετών έχουμε πάρει τον κατήφορο.
4. Η διάρκεια ζωής κλιμακώνεται συναρτήσει της μάζας σώματος κατά ένα νόμο δύναμης με εκθέτη περίπου ¼.
5. Ο αριθμός των καρδιακών παλμών κατά τη διάρκεια του βίου είναι περίπου ο ίδιος για όλα τα θηλαστικά. Ενδεικτικά αναφέρω ότι  οι μυγαλές έχουν καρδιακό ρυθμό 1.500 παλμούς ανά λεπτό και ζουν περίπου δύο χρόνια ενώ ο καρδιακός ρυθμός των ελεφάντων είναι 30 παλμοί ανά λεπτό και ζουν περίπου 75 χρόνια. Είναι δηλαδή αναλλοίωτο για όλα τα θηλαστικά (οι καρδιές και των δύο κτυπούν κατά προσέγγιση 1,5 δισεκατομμύριο φορές στη μέση διάρκεια ζωής τους. Απόκλιση από αυτό το αναλλοίωτο είμαστε εμείς. Η καρδιά των σύγχρονων ανθρώπων χτυπά κατά προσέγγιση 2,5 δισεκατομμύρια φορές. Όμως σε ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπινου είδους η διάρκεια ζωής μας ήταν περίπου το ήμισυ της σημερινής και έτσι ακολουθούσαμε το νόμο του κατά προσέγγιση αμετάβλητου 1,5 δισεκατομμυρίου καρδιακών παλμών.

Δε θα σταθώ περισσότερο στην ανάλυση της συγκεκριμένης θεωρίας κλίμακας λόγω περιορισμένου χώρου. Τα Μαθηματικά επομένως  παραμένουν πρωτοπόρα σε όλα τα παραπάνω.

Ακολουθεί η παρακάτω ομάδα  χαρτών που απεικονίζουν τον κίνδυνο από επιλεγμένους παράγοντες για θάνατο από καρκίνο το 2008 στις διάφορες χώρες της γης.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία : 1.Geoffrey West,Κλίμακα–Οι καθολικοί νόμοι της μεγέθυνσης, της καινοτομίας, της αειφορίας και του βηματισμού της ζωής ,σε οργανισμούς, πόλεις, οικονομίες και εταιρείες,(μτφ.Βασίλης Σακελλαρίου), 2018, Εκδόσεις Κάτοπτρο

2. Georgia Pistolla and Dimitra Sifaki-Pistolla, “Has the time come to adopt alternative methods of Health equity studies?” in UCL Institute of Health Equity (Marmot),2012.

Αφιερωμένο στη μνήμη του αδελφού μου Γιάννη που έφυγε πρόσφατα

*Η Γεωργία Πιστόλλα είναι Μαθηματικός, Msc, Phd στην υγεία