Η Πραγματικότητα για τα Οικονομικά του Δήμου Ηρακλείου…
Του Ηλία Λυγερού*
Πολύ κουβέντα έχει γίνει τον τελευταίο καιρό για τα ταμειακά διαθέσιμα του Δήμου Ηρακλείου και δυστυχώς λέγονται μισές αλήθειες, οι οποίες δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.
Α. Τέλη και φόροι
Καταρχήν πρέπει να επισημάνω ότι για το 2022 υπήρξε αύξηση των δημοτικών τελών (συνολικά) σε σχέση με το 2021 κάτι που εντέχνως δεν αναφέρεται. Η πρόταση της αντιπολίτευσης η οποία τελικά εγκρίθηκε από το δημοτικό συμβούλιο διαφοροποιούνταν από αυτή της δημοτικής αρχής ως προς ύψος της αύξησης. Αξιοσημείωτο επίσης είναι το γεγονός ότι η ίδια Δημοτική Αρχή που το 2020 είχε προτείνει και ψηφίσει μείωση των δημοτικών τελών. Μάλιστα το υψηλό πλεόνασμα των ταμειακών διαθεσίμων που υπήρχε το 2019 και το 2020 ήταν ένα από τα ισχυρά επιχειρήματα της Δημοτικής Αρχής για τη στέρεη βάση των οικονομικών δεδομένων του Δήμου, όπως φάνηκε από την άποψη που διατυπώθηκε κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού του 2021 την οποία μεταφέρω αυτούσια:
«ο Δήμος Ηρακλείου σταθερός και υγιής οικονομικά είναι σε θέση να καλύπτει τις υποχρεώσεις του, να αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις της πανδημίας, να υλοποιεί τις υποσχέσεις του προς τους Δημότες, να διατηρεί τα τέλη σε χαμηλά επίπεδα, να στελεχώνει τα τμήματα με προσωπικό (διεκδικώντας φυσικά πάντα και μόνιμο προσωπικό) και να προγραμματίζει και να υλοποιεί δράσεις και έργα στο Τεχνικό του Πρόγραμμα».
Τι άλλαξε όμως από τότε;
Η μισή αλήθεια είναι ότι υπήρξαν οι ειδικές συνθήκες της πανδημίας και της αύξησης του ενεργειακού κόστους που επίδρασαν άμεσα και έμμεσα στα οικονομικά του Δήμου. Όσον αφορά την πανδημία λήφθηκαν μέτρα στήριξης των δημοτών και των επαγγελματιών το οικονομικό κόστος των οποίων δεν καλύφτηκε ποτέ από την κεντρική κυβέρνηση στο βαθμό που θα έπρεπε. Αντίθετα μεταφέρθηκαν ,είτε με τη μορφή υποχρεώσεων είτε με τη μορφή προστίμων, μέσω κυβερνητικών αποφάσεων επιπλέον οικονομικά βάρη στους Δήμους, τα οποία πρέπει να καλυφθούν από τους δημότες μέσω των τελών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση κάποιων δαπανών και την ταυτόχρονη μείωση των εσόδων. Έτσι ενώ το ενεργειακό κόστος αυξήθηκε για το Δήμο τα έσοδα από τα τέλη που εισπράττονται από τους λογαριασμούς ενέργειας δεν ήταν αυτά που είχαν προβλεφθεί, λόγω της υπέρογκης αύξησης των λογαριασμών και την αδυναμία πληρωμής τους από τους δημότες.
Αξίζει να επισημάνουμε δύο σημεία.
α)Η δημοτική αρχή για το 2023 εισηγήθηκε την πρόταση της αντιπολίτευσης που καταψήφισε το 2022(!).
β Το 2022 στο σύνολο των τελών είχαμε μια αύξηση κατά 1,5 εκ € σε σύγκριση με το 2021 παρότι η απόδοση των εισπράξεων δεν ήταν η αναμενόμενη λόγω του προβλήματος με τους λογαριασμούς ενέργειας
Β. Προγραμματισμός ……
Το σημαντικό όμως κομμάτι για την αρνητική εικόνα των ταμειακών διαθεσίμων και της προοπτικής για το Δήμο δεν αφορά τους απρόβλεπτους παράγοντες. Αφορά τον προγραμματισμό που έκανε η δημοτική αρχή στην εκτέλεση των έργων σε αυτή τη δύσκολη περίοδο των τελευταίων τριών χρόνων.
Τον Οκτώβριο του 2020 (πρώτη περίοδος της πανδημίας) η Δημοτική Αρχή εγκρίνει εκτέλεση 15 έργων ασφαλτοστρώσεων και τσιμεντοστρώσεων για τις περιοχές του δήμου συνολικού προϋπολογισμού 65.5 εκατομμυρίων ευρώ(!!!) με προβλεπόμενη διάρκεια σύμβασης δύο χρόνια. Από τότε είχαμε επισημάνει προβλήματα σχετικά με τον τρόπο σχεδιασμού και εκτέλεσης των έργων στα προβλεπόμενα χρονοδιαγράμματα, καθώς και το ύψος του προϋπολογισμού τους σε σχέση με τη δυνατότητα υλοποίησης έχοντας την εμπειρία από τα απολογιστικά στοιχεία των προηγούμενων χρόνων. Οι προκηρύξεις προχώρησαν μέσα στην περίοδο της πανδημίας και τα έργα συμβασιοποιήθηκαν και ξεκίνησαν να εκτελούνται το 2022. Το ύψος των 15 αυτών συμβάσεων μετά τις εκπτώσεις από τους διαγωνισμούς ανήλθε στα 28.2 εκατομμύρια € και η αναμενόμενη ολοκλήρωση τους προσδιορίστηκε το 2024. Παράλληλα υπογράφηκαν και υλοποιούνταν άλλα έργα ασφαλτοστρώσεων – τσιμεντοστρώσεων (συνεχιζόμενα έργα) και διανοίξεων με συμβάσεις άλλων 12 εκατομμυρίων €, ενώ θα υπογραφεί εντός της χρονιάς και νέα σύμβαση για τις διανοίξεις , με προϋπολογισμό κάποιων εκ € από διαγωνισμό που είναι σε εξέλιξη. Μόνο για αυτές τις κατηγορίες έργων το αναμενόμενο κόστος φτάνει στα 38 εκατομμύρια € και η υλοποίηση τους προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2024 βάση των συμβάσεων. Τι δυνατότητες όμως οικονομικές είχε και έχει ο Δήμος; Μπορούσε να ανταπεξέλθει σε αυτά τα μεγέθη; Υπολογίστηκε αν υπάρχουν διαθέσιμοι οι συγκεκριμένοι πόροι ιδιαίτερα σε περίοδο πανδημίας; Επηρεάστηκαν τα υπόλοιπα έργα του δήμου και ο προγραμματισμός των άλλων αντιδημαρχιών;
Γ. Προϋπολογισμός
Από την εξέλιξη των πραγμάτων και τη δυσκολία σύνταξης του προϋπολογισμού του 2023 φάνηκε ότι δεν υπήρξε ορθολογική σκέψη και δεν εκτιμήθηκαν οι συνέπειες. Ως αντιπολίτευση σε κάθε ευκαιρία τονίζαμε ότι το πλάνο αυτό για τις ασφαλτοστρώσεις και τις τσιμεντοστρώσεις θα έπρεπε να διαρκέσει πολύ περισσότερο χρονικό διάστημα, αλλιώς θα προκαλούσε οικονομική ασφυξία στο Δήμο. Καταλήξαμε σε αυτό το συμπέρασμα γιατί γνωρίζαμε και είχαμε αναλύσει τα απολογιστικά οικονομικά στοιχεία κάθε χρονιάς. Το 2017-2018 οι ετήσιες δαπάνες των έργων της τεχνικής υπηρεσίας από ιδίους πόρους (κωδικός Κ.Α. 30-73) δεν ξεπερνούσαν τα 3 εκ €, κάτι που σχεδόν διπλασιάστηκε την τριετία 2019-2021, όπου ανήλθαν λίγο πάνω από τα 5 εκ € (ετησίως). Το 2022 το ποσό αυτό ξεπέρασε τα 11 εκ €, κάτι που με βάση τις υπογεγραμμένες συμβάσεις που εκτελούνται, πρέπει να συνεχιστεί και την επόμενη διετία (2023-2024) με μεγαλύτερες πιστώσεις. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι δεσμεύσεις που υπάρχουν σήμερα δεν αφήνουν οικονομικά περιθώρια και ευελιξία για το μέλλον. Η νέα δημοτική αρχή που θα αναλάβει το 2024 δεν θα μπορεί να εφαρμόσει το πρόγραμμα της, αφού οι υποχρεώσεις της παρούσας θα πρέπει να ολοκληρωθούν και πιθανότητα να χρειαστούν νέοι πόροι για να εξοφληθούν οι δεσμεύσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι για το 2023 κατά τη συζήτηση του προγράμματος τεχνικών έργων και του προϋπολογισμού δεν υπήρχε οικονομικός «χώρος» για την προσθήκη κάποια νέας πρότασης από ιδίους πόρους. Ενώ ταυτόχρονα η ετήσια κατανομή των δαπανών για τις συνεχιζόμενες συμβάσεις, αυτές δηλαδή που θα ολοκληρωθούν το 2024 δεν είναι έχει καταμεριστεί αναλογικά. Το μεγαλύτερο μέρος των πόρων έχει «μεταφερθεί» για το 2024, αφού το 2023 και ενώ τα ταμειακά διαθέσιμα ήταν περίπου 19 εκ € δεν υπήρχε χώρος και δεν θα ήταν ισοσκελισμένος.
Δ. Η αλήθεια των αριθμών
Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην οποία περιήλθε ο Δήμος μας ως αποτέλεσμα των χειρισμών της παρούσας Δημοτικής Αρχής. Δυστυχώς όταν κάποιοι προέβλεπαν και επισήμαναν το πρόβλημα, οι αρμόδιοι δεν άκουγαν. Το 2024 θα είναι πολύ δυσκολότερο οικονομικά για το Δήμο, καθώς το μαξιλάρι των ταμειακών διαθεσίμων που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια, δεν θα υπάρχει. Χρειάζονται δραστικές παρεμβάσεις και αλλαγή γραμμής πλεύσης που η σημερινή δημοτική αρχή δεν μπορεί να πραγματοποιήσει. Ας κάνουμε μία περιληπτική αναφορά για να διαπιστωθεί εύκολα το μέγεθος του προβλήματος .
«Οι απλήρωτες υποχρεώσεις του 2022 είναι ένας νέος σημαντικός παράγοντας περιορισμού των ταμειακών διαθέσιμων» , ανέφερε η αντιδήμαρχος στην εισήγηση της κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού του 2023. Στη συνέχεια είπε : «για πρώτη φορά όμως οι απλήρωτες υποχρεώσεις έφθασαν στο επίπεδο των 10 εκ.» ( τιμολογηθέντα 101.519.671 πληρωθέντα 91.161.003)
Δηλαδή το ταμειακό υπόλοιπο συρρικνώνεται στα 14 εκ σε πραγματικά μεγέθη. Με αυτό το ποσό όχι μόνο δεν καλύπτονται οι ανάγκες του 2023, αλλά ξεκινά και μία περίοδος με καθαρά αρνητικό πρόσημο για τα οικονομικά του δήμου.
Ε. Οι επιπτώσεις – το αύριο
Δεν μπορεί να περιορίζεται ασφυκτικά το έργο πολλών αντιδημαρχιών εξαιτίας αστοχιών στις προβλέψεις. Ο Δήμος έχει πολλές ανάγκες και οι ίδιοι πόροι έρχονται να καλύψουν τα κενά των συγχρηματοδοτούμενων έργων. Δεν μπορεί να δαπανούνται μονοδιάστατα και υπερβαίνοντας τις πραγματικές δυνατότητες και χωρίς ύπαρξη σχεδίου. Και μάλιστα σε μία περίοδο που οι κοινωνικές δαπάνες θα πρέπει να είναι πρώτης προτεραιότητας.
Δεν μπορεί όμως αυτό να είναι το αύριο του Δήμου. Η ευθύνη για το σήμερα ανήκει σε όλους. Δήμαρχο και μέλη της Δημοτικής αρχής ατομικά και διακριτά ( δύναμη πολιτών και συνεργαζόμενες παρατάξεις ). Με διαφορετική βαρύτητα για τον καθένα, αλλά με την επισήμανση ότι η ανοχή σε εφαρμοσμένες πολιτικές συνεπάγεται ίδιο μερίδιο ευθύνης. Εμείς όπως αναφέραμε και προηγούμενα, όλα αυτά τα αδιέξοδα τα είχαμε επισημάνει έγκαιρα και είχαμε διατυπώσει και διεξόδους. Τα αποτελέσματα των επιλογών τους μας οδήγησαν στην σημερινή κατάσταση. Δεν αξίζει όμως, στους Δημότες και την πόλη μία τέτοια προοπτική. Την άλλη πορεία , προοπτική την έχομε διατυπώσει αναλυτικά με προτάσεις λειτουργίας , οικονομικών , έργων, προσανατολισμού, επιλογών. Στο χέρι των δημοτών είναι το αύριο. Το δικό τους και της πόλης. Εμείς θα είμαστε παρόντες . Οι πειραματισμοί και οι ερασιτεχνισμοί ας δώσουν τη θέση στην αλλαγή που έχει ανάγκη ο δήμος μας.
*Ο Ηλίας Λυγερός είναι επικεφαλής της δημοτικής κίνησης ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ