Ο επικεφαλής της εταιρείας μισθοφόρων Βάγκνερ, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, συμφώνησε να φύγει από τη Ρωσία και να εγκατασταθεί στη Λευκορωσία, έπειτα από συμφωνία που ανακοινώθηκε από το Κρεμλίνο, αφού τερμάτισε την ανταρσία των χιλιάδων βαριά οπλισμένων πολεμιστών του, που χαρακτηρίστηκε η σοβαρότερη απειλή για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν τα 23 χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, ο Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε αργά χθες βράδυ ότι η ποινική έρευνα σε βάρος του κ. Πριγκόζιν για την ένοπλη ανταρσία του εναντίον της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας θα μπει στο αρχείο και ότι θα επιτραπεί ο ολιγάρχης που μετατράπηκε σε πολέμαρχο να εγκατασταθεί στη λευκορωσική επικράτεια.
Το χρονικό της ματαιωθείσας ανταρσίας
Ο ρωσικός στρατός (1,5 εκατ. μέλη) τέθηκε σε συναγερμό εξαιτίας της ανταρσίας, που κράτησε περίπου ένα 24ωρο· κατά τη διάρκειά της, μισθοφόροι του Πριγκόζιν κυρίευσαν το στρατιωτικό αρχηγείο στη Ροστόφ, κέντρο διοίκησης-κλειδί όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ χιλιάδες εξ αυτών κίνησαν για τη Μόσχα με οχηματοπομπή -εγείροντας το φάσμα εμφυλίου πολέμου και προσελκύοντας την προσοχή του κόσμου ολόκληρου.
Η ένοπλη στάση των μισθοφόρων τερματίστηκε όσο ξαφνικά άρχισε, ενώ οι εμπειροπόλεμοι μαχητές απείχαν μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από τη ρωσική πρωτεύουσα, μετά τη μεσολάβηση του Μινσκ για να τερματιστεί η κρίση.
Οι δυνάμεις της Βάγκνερ αποχώρησαν από τη Ροστόφ στον Ντον κι επέστρεφαν στα στρατόπεδα τους χθες βράδυ, δήλωσε σήμερα ο περιφερειάρχης Βασίλι Γκόλουμπεφ στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.
Ο λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντρ Λουκάσενκα έχει προσωπική σχέση με τον Γεβγκένι Πριγκόζιν εδώ και είκοσι χρόνια.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Πεσκόφ, σε τηλεφωνική συνδιάλεξή του με τον λευκορώσο πρόεδρο ο κ. Πούτιν εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη μεσολάβηση και τη συμφωνία με την οποία παραχωρείται άσυλο στη Λευκορωσία στον κ. Πριγκόζιν, τονίζοντας πως επέτρεψε να αποφευχθεί αιματοχυσία.
Χθες το πρωί, σε έκτακτο διάγγελμά του, ο κ. Πούτιν διεμήνυε πως οι «προδότες» οι οποίοι στασίασαν θα «τιμωρούνταν», κάνοντας λόγο για «πισώπλατη μαχαιριά».
Μολαταύτα, βάσει της συμφωνίας, οι μαχητές και οι διοικητές της Βάγκνερ δεν θα αντιμετωπίσουν διώξεις, εν μέρει λόγω των υπηρεσιών τους στα μέτωπα της Ουκρανίας, σύμφωνα με τον κ. Πεσκόφ.
Ο εκπρόσωπος της ρωσικής προεδρίας δεν διευκρίνισε εάν η συμφωνία προβλέπει και άλλες παραχωρήσεις.
«Οι φάλαγγές μας κάνουν αναστροφή κι επιστρέφουν στα στρατόπεδα εκστρατείας, στην αντίθετη κατεύθυνση», ανέφερε ο κ. Πριγκόζιν σε ηχητικό μήνυμα που μεταφορτώθηκε στην πλατφόρμα Telegram.
Ως χθες βράδυ «ούτε σταγόνα αίμα των μαχητών μας» δεν είχε χυθεί, διαβεβαίωσε, όμως «ερχόταν η στιγμή που θα χυνόταν το δικό μας αίμα» κι αυτός ήταν ένας από τους λόγους που αποφάσισε να τερματίσει την ανταρσία.
Χθες το πρωί, ορκιζόταν πως ο ίδιος και οι 25.000 μαχητές του ήταν «έτοιμοι να πεθάνουν».
Δεν είναι σαφές ποια είναι τα σχέδια του κ. Πριγκόζιν, 61 ετών, που εξασφάλισε δισεκατομμύρια χάρη σε συμβάσεις που υπέγραψε με το ρωσικό δημόσιο.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου είπε εξάλλου πως δεν είναι ενήμερος για καμιά μεταβολή της στάσης του προέδρου Πούτιν έναντι του υπουργού Άμυνας, του Σεργκέι Σοϊγκού, που ο αρχηγός του κράτους λέει πως περιβάλλει με την εμπιστοσύνη του.
Ο υπουργός ήταν ο βασικός στόχος των ολοένα συχνότερων ξεσπασμάτων οργής του κ. Πριγκόζιν το τελευταίο διάστημα.
Ο ιδρυτής της Βάγκνερ κατηγορούσε τον κ. Σοϊγκού και τον Βαλερί Γκεράσιμοφ, κορυφαίο επιτελάρχη του ρωσικού στρατού, για ανικανότητα και σειρά αποτυχιών και ηττών στην Ουκρανία.
Η δημόσια σύγκρουση του επιχειρηματία με τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία πήρε δραματική τροπή προχθές Παρασκευή, όταν ο κ. Πριγκόζιν κατήγγειλε πως ο τακτικός στρατός εξαπέλυσε επιθέσεις εναντίον των δυνάμεών του, καταφέρνοντάς τους βαριές απώλειες.
Η Βάγκνερ έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στον πόλεμο που εξαπέλυσε η Μόσχα εισβάλλοντας στην Ουκρανία πριν από 16 μήνες, ιδίως στην κατάληψη της πόλης Μπαχμούτ, έπειτα από σφοδρές μάχες που κράτησαν χονδρικά έναν χρόνο. Οι μισθοφόροι της ήταν συχνά αιχμή του δόρατος, με υποστήριξη από τον επαγγελματικό στρατό.
Μετά την επίθεση εναντίον των μισθοφόρων του, που το ρωσικό υπουργείο Άμυνας διέψευσε κατηγορηματικά πως εξαπολύθηκε από τον ρωσικό στρατό, ο επικεφαλής της Βάγκνερ διεμήνυσε πως θα έκανε «πορεία για τη δικαιοσύνη» ως τη Μόσχα, πως θα «τιμωρούσε» τους υπεύθυνους.
Χιλιάδες μισθοφόροι του είχαν διανύσει περίπου τη μισή διαδρομή, είχαν φθάσει στη Λίπετσκ χθες το απόγευμα, προτού διαταχθούν να γυρίσουν πίσω.
Στη Μόσχα και σε άλλες περιοχές της Ρωσίας λαμβάνονταν έκτακτα μέτρα, με χιλιάδες στρατιώτες να αναπτύσσονται και να ετοιμάζονται για μάχη.
Ωστόσο τις πρώτες πρωινές ώρες ανακοινώθηκε πως όλα τα περιοριστικά μέτρα αίρονται, αφού έλαβε τέλος η «ένοπλη ανταρσία».
Μετά το διάγγελμα του Βλαντίμιρ Πούτιν χθες το πρωί, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν απέρριψε τον χαρακτηρισμό του «προδότη»: «ο πρόεδρος κάνει πολύ σοβαρό λάθος», αντέτεινε, «είμαστε πατριώτες».
Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ο ιδρυτής της Βάγκνερ, που φερόταν ως τώρα να είναι άνθρωπος της απόλυτης εμπιστοσύνης του Ρώσου προέδρου, τον αψήφησε ανοικτά.
Η Μόσχα δεν έχει δημοσιοποιήσει ως αυτό το στάδιο κανέναν επίσημο απολογισμό των θυμάτων της «ένοπλης στάσης» της Βάγκνερ. Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πληροφορίες ιδίως για καταρρίψεις όχι λιγότερων από έξι ρωσικών στρατιωτικών ελικοπτέρων με MANPADS (σ.σ. φορητούς αντιαεροπορικούς πυραύλους) και αυτοκινούμενα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας των μισθοφόρων της Βάγκνερ.
Η στάση της Δύσης
Οι ΗΠΑ και ευρωπαίοι σύμμαχοί τους φρόντισαν να μείνουν στο περιθώριο της κρίσης στη Ρωσία, από την οποία ελπίζει να επωφεληθεί η Ουκρανία, που διεξάγει αντεπίθεση για να ανακαταλάβει εδάφη τις τελευταίες εβδομάδες, σύμφωνα με παρατηρητές.
Ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν συζήτησε τηλεφωνικά για την κατάσταση στη Ρωσία με τον γάλλο ομόλογό του Εμανουέλ Μακρόν, τον γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς και τον βρετανό πρωθυπουργό Ρίσι Σούνακ, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο.
Οι τέσσερις ηγέτες επαναβεβαίωσαν την «αταλάντευτη υποστήριξή τους στην Ουκρανία», ανέφερε λακωνική ανακοίνωση Τύπου του Λευκού Οίκου, πάντως απέφυγαν να σχολιάσουν δημόσια τη ματαιωθείσα ένοπλη ανταρσία του επικεφαλής της ρωσικής εταιρείας μισθοφόρων Βάγκνερ, του Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο οποίος, κάνοντας εντυπωσιακή αναστροφή, διέταξε τα βαριά οπλισμένα στρατεύματά του να σταματήσουν την προέλασή τους στη Μόσχα.
Πέραν του όποιου ενδεχόμενου αντίκτυπου της ανταρσίας στον πόλεμο στην Ουκρανία, η αστάθεια σε οποιαδήποτε πυρηνική δύναμη εγείρει περαιτέρω ανησυχίες.
Εκπρόσωπος της αμερικανικής προεδρίας ανέφερε πως ο κ. Μπάιντεν ενημερώθηκε για τις «τελευταίες εξελίξεις» στη Ρωσία σε σύσκεψη χθες Σάββατο το πρωί με στελέχη της πολιτικής και στρατιωτικής ιεραρχίας.
Παρόμοιες συσκέψεις υψηλού επιπέδου οργανώθηκαν σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Προηγουμένως, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Άντονι Μπλίνκεν αντάλλαξε απόψεις με τους ομολόγους του των κρατών μελών της G7 και συμφώνησαν να συνεχίσουν τον «στενό συντονισμό», σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο του Μάθιου Μίλερ, εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ο αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν αντάλλαξε επίσης απόψεις με τους ομολόγους του στον Καναδά, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Βρετανία και στην Πολωνία, σύμφωνα με ανακοίνωση των υπηρεσιών του.
Ένδειξη του πόσο σοβαρά πήρε αυτή την κρίση η Ουάσιγκτον: ο αρχηγός του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας, ο στρατηγός Μαρκ Μίλι, ακύρωσε προγραμματισμένο ταξίδι του στο Ισραήλ και στην Ιορδανία.
Η ανταρσία της Βάγκνερ προκάλεσε σύγχυση στην Ουάσιγκτον και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Συγκαταλέγεται στις σοβαρότερες προκλήσεις κατά τη διάρκεια της μονοκρατορίας του Βλαντίμιρ Πούτιν στη Ρωσία και στις σοβαρότερες κρίσεις για την κρατική ασφάλεια αφότου ανέλαβε την εξουσία στα τέλη του 1999.
Αμερικανική στρατιωτική πηγή επισήμανε πως οι ΗΠΑ φρόντισαν να προσέχουν τι λένε δημόσια, για να μην δοθεί η δυνατότητα στη Μόσχα να τις κατηγορήσουν πως αναμιγνύονται.
Χθες η ρωσική διπλωματία προειδοποίησε τα δυτικά κράτη εναντίον οποιασδήποτε απόπειρας να «επωφεληθούν» από την ανταρσία για να προωθήσουν τα «ρωσοφοβικά» σχέδιά τους. Διατράνωσε ταυτόχρονα πως η εξέγερση της Βάγκνερ δεν θα εμποδίσει τη Μόσχα να «επιτύχει τους στόχους της» στην Ουκρανία.
«Δώρο» στην Ουκρανία η σύγχυση
Η σύγχυση που επικράτησε στη Ρωσία θα μπορούσε σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές να ωφελήσει τον ουκρανικό στρατό που άρχισε πρόσφατα αντεπίθεση με σκοπό να διώξει τις ρωσικές δυνάμεις από τομείς της επικράτειας που έχουν καταλάβει, στο νότιο και στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας, από το ξέσπασμα του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022.
Ο επικεφαλής του ουκρανικού στρατού Βαλερί Ζαλούζνι διαβεβαίωσε χθες τον αρχηγό του αμερικανικού γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας πως η ουκρανική αντεπίθεση προχωρά «σύμφωνα με τα σχέδια».
Το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας υποστήριξε πως προέλασε σε διάφορες κατευθύνσεις στο ανατολικό μέτωπο.
Η Λευκορωσία, σύμμαχος της Μόσχας που μεσολάβησε ανάμεσα στο Κρεμλίνο και στον κ. Πριγκόζιν, χαρακτήρισε χθες «δώρο» στη Δύση την ανταρσία της εταιρείας μισθοφόρων.
Στο Κίεβο η υφυπουργός Άμυνας Χάνα Μαλιάρ έκανε λόγο για «παράθυρο ευκαιρίας» και ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έκρινε πως η κρίση δείχνει «την αδυναμία της Ρωσίας». Με την ευκαιρία ζήτησε περισσότερα όπλα, ιδίως μαχητικά F-16 και πυραύλους ATACMS, με βεληνεκές 300 χιλιομέτρων και πλέον.
Για τον ρωσολόγο Τζέιμς Νίξι του Chatham House «η Ουκρανία θα προσπαθήσει (…) να κεφαλαιοποιήσει» την κρίση.
«Θα δώσει κίνητρο στα στρατεύματα στο μέτωπο» που προσπαθούν να διασπάσουν τις ρωσικές αμυντικές γραμμές, εκτίμησε, προσθέτοντας πως η Ουκρανία θα είναι «ευγνώμων» στον Γεβγκένι Πριγκόζιν αν έχει κέρδη, «αλά όχι για πολύ. Μπορεί να φανεί χρήσιμος προσωρινά αλλά δεν είναι κανένας ιππότης πάνω σε λευκό άλογο».
«Η χρονική στιγμή του ενδεχόμενου πολέμου των Πούτιν και Πριγκόζιν είναι τέλεια για την Ουκρανία», πλειοδότησε η Ορίσια Λούτσεβιτς του Chatham House, κυρίως επειδή θα έσπερνε «σύγχυση» και «διασπάσεις» στις ρωσικές δυνάμεις που επιχειρούν στην Ουκρανία.
Η ματαιωθείσα ανταρσία της Βάγκνερ δεν θα επηρεάσει «σε καμία περίπτωση» τον πόλεμο που το Κρεμλίνο έχει βαφτίσει «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία, αντέτεινε από τη δική του πλευρά ο εκπρόσωπος της ρωσικής προεδρίας Ντμίτρι Πεσκόφ χθες βράδυ.
