Μπορεί η κυβέρνηση να διατείνεται ότι έπραξε τα δέοντα μετά την άρνηση κατάθεσης του Γιώργου Ξυλούρη ενώπιον της Εξεταστικής για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, όμως έγκριτοι νομικοί –ανάμεσά τους ο πρώην υπουργός Κώστας Τζαβάρας– αποδομούν στο Documento την επιχειρηματολογία της πλειοψηφίας.
Ο πρόεδρος της επιτροπής Ανδρέας Νικολακόπουλος, από κοινού με τον εισηγητή της συμπολίτευσης Μακάριο Λαζαρίδη, προέκρινε τη διαβίβαση στην αρμόδια εισαγγελία του υπομνήματος του επονομαζόμενου «Φραπέ» για να διερευνηθεί το ενδεχόμενο τέλεσης του αδικήματος της απείθειας αντί να διαταχθεί βίαιη προσαγωγή, όπως απαιτούσε σύσσωμη η αντιπολίτευση, η οποία έκρινε ότι ο μάρτυρας δεν είναι ούτε ύποπτος ούτε κατηγορούμενος για να κάνει χρήση του δικαιώματος της σιωπής, προκειμένου να αποφύγει τυχόν αυτοενοχοποίηση.
«Επειδή ήδη αυτό έχει απασχολήσει την επιτροπή μας και το Προεδρείο μία φορά τουλάχιστον (σ.σ.: Ζερβός) και άλλη μία φορά έχει γίνει προσπάθεια επίκλησής του χωρίς τελικά να ασκηθεί (σ.σ.: Βάρρας), ο σκοπός και η σκέψη που είχε το Προεδρείο με την απόφαση να προτείνει προς την Επιτροπή ήταν, επειδή όλα αυτά χρήζουν διερεύνησης, να αποστέλλονταν στον αρμόδιο Εισαγγελέα, κάθε δικαίωμα που μπορεί να ασκηθεί, αλλά και πολλά άλλα που μπορούν να απασχολήσουν και να διερευνηθούν, δεδομένου ότι ακόμα και αν ασκήσουμε εμείς δικαιώματα, να διερευνήσουμε το στάδιο δίκης και να μάθουμε την πορεία της υπόθεσης του καθενός που επικαλείται εδώ το δικαίωμα σιωπής ή ενδεχομένως στο μέλλον και εξαίρεση από μαρτυρία, δεν μπορεί να οδηγήσει σε επιβολή από την Επιτροπή μας ποινών που προβλέπονται για λιπομαρτυρία» ήταν η πρόταση που διατύπωσε ο Ανδρ. Νικολακόπουλος, με τον Μακ. Λαζαρίδη να παίρνει τη σκυτάλη και να μετατρέπει τα λεγόμενα του προέδρου της επιτροπής σε εισήγηση της πλειοψηφίας.
Η σύγκρουση ήταν μετωπική κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, με σύσσωμη την αντιπολίτευση (πλην της Πλεύσης Ελευθερίας) να αποχωρεί από τη σχετική ψηφοφορία, κάνοντας λόγο για βολική διαχείριση, τακτικισμό και συγκάλυψη. Εν προκειμένω, ενδιαφέρον προκαλεί ότι ο Ανδρ. Νικολακόπουλος είχε επιδείξει εκ διαμέτρου αντίθετη στάση στην περίπτωση του Γρηγόρη Βάρρα.
Ο πρώην πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, «κατήγορος» του Μάκη Βορίδη και συνεργάτης του πρωθυπουργού, είχε ζητήσει να αποχωρήσει και να μην εξεταστεί από τα μέλη της επιτροπής μετά το πέρας της εισαγωγικής του τοποθέτησης, καταθέτοντας πολυσέλιδο υπόμνημα. Τότε ο πρόεδρος της εξεταστικής παρέθεσε τα σχετικά άρθρα του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προειδοποιώντας τον μάρτυρα για το ενδεχόμενο βίαιης προσαγωγής του. «Αν κάποιος καλείται νόμιμα για μαρτυρία, δεν μπορεί να την αρνηθεί εκτός από τις εξαιρέσεις που ρητά αναγράφονται στον Κώδικα» είπε απευθυνόμενος στον Γρ. Βάρρα, δίνοντας χρονικό περιθώριο μιας ώρας στον μάρτυρα για να αποφασίσει και διευκρινίζοντας με νόημα ότι η επιτροπή επιφυλάσσεται για την άσκηση «κάθε νομίμων δικαιωμάτων της».
Αραγε τι άλλαξε και ο Ανδρ. Νικολακόπουλος δεν εφήρμοσε στον «Φραπέ» τις προειδοποιήσεις που είχε απευθύνει στον Γρ. Βάρρα; Γιατί, όπως επισημαίνει παρακάτω ο Κ. Τζαβάρας, απεμπόλησε τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα πλημμελειοδικών που έχει η εξεταστική; Αφού από το υπόμνημα του Γ. Ξυλούρη καταδεικνύεται ότι δεν έχει καμία γνώση για το αν είναι ύποπτος ή κατηγορούμενος, γιατί ο πρόεδρος της επιτροπής ζητά την αρωγή εισαγγελικής αρχής για να διευκρινιστεί αν ο μάρτυρας δικαιούται να ασκήσει το δικαίωμα της σιωπής; Οσα έλαβαν χώρα επαναφέρουν στην επιφάνεια τις παθογένειες που προκύπτουν από τη συγκρότηση μονοκομματικών προεδρείων σε επιτροπές τέτοιου σκοπού, ενώ το αρνητικό προηγούμενο που δημιούργησε η περίπτωση του πρώην αντιπροέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ Λευτέρη Ζερβού, ο οποίος αρνήθηκε να απαντήσει ερωτήσεις που αφορούσαν τις σκανδαλώδεις συνομιλίες του, μοιάζει να άνοιξε «παραθυράκι» επίκλησης του δικαιώματος της σιωπής από μάρτυρες που δεν το δικαιούνται.
(ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI)
Οι τοποθετήσεις που εκθέτουν την κυβέρνηση
Η εφημερίδα απευθύνθηκε σε τρεις έγκριτους νομικούς προκειμένου να αποσαφηνιστεί αν η εξεταστική έπρεπε να διατάξει βίαιη προσαγωγή του Γ. Ξυλούρη, όπως επίσης εάν ο «Φραπές» μπορούσε να επικαλεστεί το δικαίωμα της σιωπής. Οι απαντήσεις που δίνουν οι δικηγόροι, πρώην πρόεδροι δικηγορικών συλλόγων και πρώην μέλη της εθνικής αντιπροσωπείας με μεγάλη εμπειρία σε εξεταστικές επιτροπές, Κώστας Τζαβάρας και Γιώργος Πεταλωτής, καθώς και ο δικηγόρος και μέλος του ΔΣ του ιδρύματος «Αντώνης Σαμαράς» Δημήτρης Γιάννος εκθέτουν την κυβερνητική πλειοψηφία.
Κώστας Τζαβάρας: «Ο μάρτυρας δεν έχει το δικαίωμα της σιωπής»
Σύμφωνα με τον κανονισμό της Βουλής, η εξεταστική επιτροπή έχει τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα πλημμελειοδικών. Οποιος καλείται να καταθέσει ως μάρτυρας στην εξεταστική έχει υποχρέωση μαρτυρίας. Δηλαδή δεν ασκεί δικαίωμα, καθώς ο νόμος συνδέει την άρνηση της μαρτυρίας με σειρά κυρώσεων. Πρώτη από όλες είναι η βίαιη προσαγωγή του καλουμένου ως μάρτυρα. Η Βουλή έχει τα μέσα να εφαρμόσει την απόφαση της βίαιης προσαγωγής χωρίς να χρειάζεται να προσφύγει στη βοήθεια του εισαγγελέα πλημμελειοδικών, αφού η ίδια σύμφωνα με τον κανονισμό έχει όλες τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα πλημμελειοδικών. Ο συγκεκριμένος μάρτυρας δεν είχε αποκτήσει με βάση τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας την ιδιότητα του υπόπτου ή του κατηγορουμένου, ώστε να δικαιούται να επικαλεστεί υπέρ αυτού το δικαίωμα της μη αυτοενοχοποίησης.
Γιώργος Πεταλωτής: «Απαράδεκτες τέτοιες μεθοδεύσεις»
Κατά το άρθρο 68 παρ. 2 του συντάγματος και τον κανονισμό της Βουλής οι κοινοβουλευτικές εξεταστικές επιτροπές έχουν εξουσίες όμοιες με εκείνες των ανακριτικών αρχών. Συνεπώς, ισχύουν και οι διατάξεις οι σχετικές με την κατάσταση των μαρτύρων κατά τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Ετσι, γενικό και απόλυτο «δικαίωμα σιωπής» δεν προβλέπεται. Ο μάρτυρας υποχρεούται σε κάθε περίπτωση να παραστεί στη διαδικασία μετά τη νόμιμη κλήτευσή του διατηρώντας το δικαίωμα να μην απαντήσει σε ερωτήσεις που θεωρεί ότι μπορεί να τον εμπλέξουν ποινικά, για δική του δηλαδή αυτοπροστασία και μόνο. Αυτό είναι το δικαίωμα μη αυτοενοχοποίησης, πάντα όμως με την υποχρέωση παρουσίας του.
Η εξεταστική επιτροπή έχει την αρμοδιότητα και υποχρέωση, αφού διερευνά ευθύνες, να ζητήσει τη βίαιη προσαγωγή μάρτυρα που δεν παρουσιάζεται, με σκοπό να διασφαλίσει τη φυσική του παρουσία, παρέχοντας φυσικά την ελευθερία να καταθέσει ό,τι επιθυμεί.
Και ένα μη νομικό σχόλιο: Σε ένα θέμα που ευτελίζει τη δημόσια ζωή, που αποκαλύφθηκε η οργανωμένη διαφθορά και εξαιτίας αυτού να μένουν απλήρωτοι χιλιάδες αγρότες, είναι απαράδεκτο η κυβερνητική πλειοψηφία να χρησιμοποιεί τέτοιες μεθοδεύσεις.
Δημήτρης Γιάννος: «Ο Ξυλούρης έπρεπε να κληθεί εκ νέου»
Κατά τη γνώμη μου, έπρεπε να κληθεί εκ νέου ο Γ. Ξυλούρης και να υπάρχει ρητή αναφορά πως, εάν δεν έρθει, θα διαταχθεί βίαιη προσαγωγή. Αυτή θα ήταν η πιο δίκαιη διαδικασία. Οχι, δεν έχει δικαίωμα να επικαλεστεί το δικαίωμα της σιωπής, έχει μόνο την υποχρέωση αληθείας. Οταν έχουμε την κλήση ενός μάρτυρα, έχει υποχρέωση να προσέλθει για να καταθέσει όσα γνωρίζει. Αντιθέτως, ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα της σιωπής για να μην αυτοενοχοποιηθεί.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento την Κυριακή 23 Νοεμβρίου
