Με μελανά γράμματα περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί παγκοσμίως σχετικά με την Ελευθερία του Τύπου το ινστιτούτο International IDEA, με έδρα τη Στοκχόλμη, στην ετήσια έρευνά του για την Δημοκρατία.
Η έκθεση που δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα καταγράφει σημαντική επιδείνωση για την Ελευθερία του Τύπου τα τελευταία πέντε χρόνια σε παγκόσμια κλίμακα και πλέον βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πενήντα ετών.
Μία στις δύο χώρες καταγράφει πτώση
«Η τρέχουσα κατάσταση της δημοκρατίας είναι ανησυχητική», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Κέβιν Κάσας-Σαμόρα, γενικός γραμματέας του ινστιτούτου International IDEA, με έδρα τη Στοκχόλμη.
Η μια και πλέον στις δυο χώρες στον κόσμο (το 54%) κατέγραψε μεταξύ του 2019 και του 2024 πτώση του ενός από τους πέντε δείκτες-κλειδιά που ορίζουν τη δημοκρατία, σύμφωνα με την έκθεση.
«Το πιο σημαντικό εύρημα της έκθεσής μας πιθανόν είναι η πολύ σοβαρή επιδείνωση της ελευθερίας του Τύπου στον κόσμο», συνέχισε ο κ. Κάσας-Σαμόρα.
Μεταξύ του 2019 και του 2024 γνώρισε τη «μεγαλύτερη πτώση της κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 χρόνων», εξήγησε.
«Δεν είχαμε παρατηρήσει ποτέ τόσο σοβαρή επιδείνωση δείκτη-κλειδιού για την υγεία της δημοκρατίας», συμπλήρωσε.
Η ελευθερία του Τύπου επιδεινώθηκε σε 43 χώρες μοιρασμένες σε όλες της ηπείρους, ανάμεσά τους 15 στην Αφρική και 15 στην Ευρώπη.
«Δημιουργείται τοξικό μείγμα, που εμπλέκει από τη μια επεμβάσεις με βαρύ χέρι από πλευράς κυβερνήσεων, ορισμένες από τις οποίες είναι κληρονομιά της πανδημίας» του νέου κορονοϊού, σύμφωνα με τον κ. Κάσας-Σαμόρα.
Από την άλλη «υπάρχει ο πολύ αρνητικός αντίκτυπος της παραπληροφόρησης, ένα μέρος της οποίας είναι αληθινή παραπληροφόρηση κι άλλο ένα χρησιμοποιείται ως πρόσχημα από κυβερνήσεις για τον περιορισμό της ελευθεροτυπίας», πρόσθεσε.
Συγκέντρωση μέσων, εξαφάνιση τοπικών ΜΜΕ
Η International IDEA λέει πως ανησυχεί ακόμη για το παγκόσμιο φαινόμενο της συγκέντρωσης των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης καθώς και την «εξαφάνιση σε πολλές χώρες τοπικών μέσων ενημέρωσης, που διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη του δημοκρατικού διαλόγου», παρατήρηση ο κ. Κάσας-Σαμόρα.
Το Αφγανιστάν, η Μπουρκίνα Φάσο και η Μιανμάρ, χώρες που βρίσκονταν ήδη στον πάτο της κατάταξης, κατέγραψαν τις πιο μεγάλες υποχωρήσεις στο κεφάλαιο αυτό.
Η τέταρτη μεγαλύτερη μείωση ωστόσο καταγράφτηκε στη Νότια Κορέα, σύμφωνα με την έκθεση, που κάνει λόγο περί «πολλαπλασιασμού των μηνύσεων για συκοφαντική δυσφήμιση από κυβερνήσεις και πολιτικούς συμμάχους τους εναντίον κυβερνήσεων και των αστυνομικών ερευνών σε σπίτια δημοσιογράφων».
Η τρέχουσα έκθεση δεν συμπεριλαμβάνει τις πρώτες συνέπειες της δεύτερης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο· όμως «ορισμένα από τα πράγματα που είδαμε κατά τη διάρκεια των εκλογών στα τέλη της περασμένης χρονιάς και κατά τους πρώτους μήνες του 2025» ήδη «ήταν αρκετά ανησυχητικά», κατά την άποψη του κ. Κάσας-Σαμόρα.
Καθώς «ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ τείνει να εξαπλώνεται σε παγκόσμια κλίμακα, αυτό δεν προμηνύεται τίποτε καλό για τη δημοκρατία στον κόσμο», συμπλήρωσε.
Οι αναφορές για την Ελλάδα
Όπως αναμενόταν, από την έκθεση αυτή δεν θα μπορούσε να λείπει η χώρα στην οποία μόλις πριν από μερικές ημέρες ο πρωθυπουργός της επέλεξε να μην απαντήσει σε συγκεκριμένα ΜΜΕ, αλλά και να αποκλείσει αντιπολιτευόμενα μέσα από την πιο σημαντική συνέντευξη Τύπου της χρονιάς.
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες που παρότι βρίσκονται στις υψηλές θέσεις, παρουσιάζουν πτώση στο κομμάτι της Ελευθερίας του Τύπου. Η έκθεση κάνει σαφείς αναφορές και σε πτώση σχετικά με τα δικαιώματα στη χώρα για τις χρονιές 2023 και 2024, ενώ επισημαίνει ότι «στην Ελλάδα οι συνεχείς ανησυχίες για ατιμωρησία έχουν βάλει εμπόδια στην αναζήτηση δικαιοσύνης, ιδιαίτερα για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ΜΜΕ και δημοσιογράφους».
Κάνει ειδική αναφορά σε δύο «υψηλού προφίλ υποθέσεις από το 2024». Η πρώτη είναι η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, με τους επικριτές να εκφράζουν ανησυχίες για «αρρυθμίες» στο πλαίσιο της δίκης, όπως κατεστραμμένα στοιχεία, και την τελική αθώωση των κατηγορούμενων. Η δεύτερη είναι το σκάνδαλο Predator, στο οποίο κρατικές υπηρεσίες κατηγορήθηκαν ότι χρησιμοποίησαν το spyware κατά επιφανών ατόμων. Παρά τα στοιχεία για τον ρόλο της ΕΥΠ, ο εισαγγελέας «καθάρισε» όλες τις κρατικές υπηρεσίες για την εμπλοκή τους. Η απόφαση για αρκετούς σημαίνει πως υπάρχει μια μέθοδος ατιμωρησίας που διαιωνίζεται.
