Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε στη Βουλή η τοποθέτηση του βουλευτή Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ, Χάρη Μαμουλάκη, κατά τη συζήτηση για την κύρωση της σύμβασης παραχώρησης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ). Ο βουλευτής κατήγγειλε ότι το έργο περιλαμβάνει την εφαρμογή της μεθόδου «cold recycling» — δηλαδή ανακύκλωση του υπάρχοντος οδοστρώματος — προκειμένου να περιοριστεί το κόστος για τον παραχωρησιούχο, με ενδεχόμενη επιβάρυνση στην ποιότητα και την ασφάλεια.
Ο κ. Μαμουλάκης, ο οποίος είναι και ο ίδιος μηχανικός, έκανε λόγο για «ταπείνωση της ποιότητας του ασφαλτοτάπητα» και υπονόησε ότι η επιλογή της συγκεκριμένης τεχνικής αποτελεί καθαρά οικονομική απόφαση που εξυπηρετεί τον παραχωρησιούχο και όχι το δημόσιο συμφέρον ή την οδική ασφάλεια.
Αναλυτικά η τοποθέτησή του:
«Μα σοβαρά τώρα; Θα ταπεινώσετε την ποιότητα του ασφαλτοτάπητα, να κάνει Cold Recycling, και επειδή ο Άκτορας το 2004 είχε την τεχνογνωσία στο Κόρινθος – Αθηνών; Μα αλήθεια τώρα; Αυτά φέρνετε στη Βουλή και δεν ντρέπεστε; Μιλάω σαν μηχανικός τώρα. Είμαι εξοργισμένος. Έχουμε θέματα οδικής ασφάλειας και μου φέρνετε Cold Recycling που ξέρετε πολύ καλά στην Ευρώπη ότι είναι ανεπίτρεπτο. Φέρνετε αλλαγή ενός γερασμένου τάπητα που είναι τώρα 30 ετών; Αλήθεια κύριε Ταχιάο, κοιτάζω εσάς συγκεκριμένα, είστε τεχνικός και αντιλαμβάνεστε τι εννοώ».
Η καταγγελία του κ. Μαμουλάκη πυροδότησε αντιδράσεις από την πλευρά της κυβέρνησης, χωρίς ωστόσο να υπάρξει άμεση αποσαφήνιση για το αν η τεχνική cold recycling αποτελεί τελικά βασικό στοιχείο της κατασκευαστικής μελέτης του ΒΟΑΚ.
Τι είναι το Cold Recycling;
Η μέθοδος «ψυχρής ανακύκλωσης» (cold recycling) περιλαμβάνει την ανακατασκευή του υπάρχοντος ασφαλτοτάπητα με ανακύκλωση των υλικών του, χωρίς τη χρήση θερμότητας. Η τεχνική χρησιμοποιείται συχνά για τη συντήρηση και αναβάθμιση υφιστάμενων οδικών υποδομών, όμως σε περιπτώσεις κατασκευής νέων αυτοκινητοδρόμων υψηλών ταχυτήτων και βαριάς κυκλοφορίας, εγείρονται ερωτήματα για την καταλληλότητά της.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ψυχρή ανακύκλωση εφαρμόζεται κυρίως σε επαρχιακούς ή δευτερεύοντες οδικούς άξονες, και όχι σε έργα στρατηγικής σημασίας, όπως είναι ο ΒΟΑΚ. Η ανησυχία έγκειται στο ότι η μέθοδος ενδέχεται να μειώσει τη διάρκεια ζωής του οδοστρώματος και την ανθεκτικότητά του σε βαριά κυκλοφορία.
Ποιες είναι οι συνέπειες;
Αν τελικά επιβεβαιωθεί η χρήση της συγκεκριμένης τεχνικής, θα πρόκειται για σημαντική τροποποίηση της ποιοτικής στάθμης του έργου, με πιθανές συνέπειες στην αντοχή του δρόμου, στην ασφάλεια των μετακινήσεων και στο συνολικό αποτύπωμα του έργου για τις επόμενες δεκαετίες.
Ο Χάρης Μαμουλάκης έκλεισε την παρέμβασή του με ευθείες βολές κατά του Υπουργείου Υποδομών και συγκεκριμένα κατά του κ. Τάκη Ταχιάου, ζητώντας σαφείς απαντήσεις και τεχνική τεκμηρίωση για την επιλογή του cold recycling:
«Αλήθεια κύριε Ταχιάο, κοιτάζω εσάς συγκεκριμένα, είστε τεχνικός και αντιλαμβάνεστε τι εννοώ».
Πιο αναλυτικά περί cold recycling:
Το cold recycling ή «ψυχρή ανακύκλωση» είναι μια τεχνική ανακατασκευής οδοστρωμάτων (δρόμων), κατά την οποία ανακυκλώνεται το υπάρχον οδόστρωμα επί τόπου, χωρίς να απαιτείται η πλήρης απομάκρυνσή του ή η χρήση υψηλών θερμοκρασιών.
Τι περιλαμβάνει:
Κατά την ψυχρή ανακύκλωση:
- Γίνεται φρεζάρισμα του υπάρχοντος ασφαλτοτάπητα και, εάν χρειάζεται, του υποκείμενου υλικού βάσης.
- Το υλικό αυτό αναμειγνύεται επί τόπου με σταθεροποιητικά πρόσθετα (όπως τσιμέντο, άσφαλτο σε γαλάκτωμα ή αφρώδη άσφαλτο, και νερό).
- Το νέο μίγμα στρώνεται και συμπιέζεται για να δημιουργήσει ένα νέο, ανακατασκευασμένο υπόστρωμα.
Πλεονεκτήματα:
- Οικονομία: Μειώνει το κόστος, καθώς επαναχρησιμοποιούνται υπάρχοντα υλικά.
- Περιβαλλοντικά φιλική: Μειώνει τις ανάγκες για νέα αδρανή υλικά και τις εκπομπές CO₂.
- Ταχύτητα: Το έργο ολοκληρώνεται πιο γρήγορα σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους.
- Ελάχιστη ενόχληση: Λιγότερη μετακίνηση φορτηγών και υλικών.
Πότε χρησιμοποιείται:
- Σε αγροτικούς ή επαρχιακούς δρόμους με φθαρμένο υπόστρωμα.
- Σε οδούς με μέτρια κυκλοφορία, όπου η πλήρης ανακατασκευή δεν είναι εφικτή ή απαραίτητη.
Η ψυχρή ανακύκλωση μπορεί να πραγματοποιηθεί επιτόπου (in situ) ή σε κεντρική μονάδα (ex situ) και αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στη σύγχρονη οδοποιία, ειδικά για βιώσιμα έργα συντήρησης υποδομών.
Η ποιότητα του οδοστρώματος μετά από ψυχρή ανακύκλωση (cold recycling) μπορεί να είναι πολύ καλή, αλλά δεν είναι απολύτως ισοδύναμη με την κατασκευή νέου ασφαλτοτάπητα από μηδενική πρώτη ύλη — ειδικά σε δρόμους υψηλών απαιτήσεων, όπως οι αυτοκινητόδρομοι ταχείας κυκλοφορίας.
Συγκριτικά πλεονεκτήματα και περιορισμοί Πλεονεκτήματα:
- Σημαντικά βελτιωμένη φέρουσα ικανότητα (ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούνται σταθεροποιητικά όπως τσιμέντο ή αφρώδης άσφαλτος).
- Ομοιογένεια του νέου υποστρώματος, ειδικά όταν η διαδικασία γίνεται σωστά με σύγχρονο εξοπλισμό.
- Μακροχρόνια διάρκεια ζωής σε επαρχιακούς ή δευτερεύοντες δρόμους (10–15 χρόνια με σωστή συντήρηση).
- Πολύ καλή συμπεριφορά σε περιοχές με μέτρια έως χαμηλή κυκλοφοριακή Περιορισμοί:
- Η τελική επιφάνεια που προκύπτει από την ψυχρή ανακύκλωση δεν είναι ασφαλτοτάπητας. Συνήθως χρειάζεται να επικαλυφθεί με ένα νέο στρώμα ασφάλτου (ασφαλτικό φινίρισμα) για να προσφέρει την απαιτούμενη αντιολισθηρότητα και αντοχή στην κυκλοφορία.
- Σε πολύ βαριά κυκλοφορία (π.χ. εθνικές οδοί, δρόμοι με πολλά βαρέα οχήματα) δεν επαρκεί από μόνη της — εφαρμόζεται ως βάση πάνω στην οποία στρώνεται νέα άσφαλτος.
- Η ποιότητα εξαρτάται από την αρχική κατάσταση του υλικού, τον τύπο σταθεροποιητικού και την τεχνογνωσία του εργολάβου.
Μία ακατάλληλη επιλογή για δημιουργία νέας εθνικής οδού
Για τη δημιουργία νέας εθνικής οδού (δηλαδή εκ του μηδενός, όχι ανακατασκευή), η ψυχρή ανακύκλωση (cold recycling) δεν είναι η κατάλληλη επιλογή ως κύρια μέθοδος κατασκευής. Είναι μια εξαιρετική πρακτική για αναβάθμιση ή συντήρηση υφιστάμενων δρόμων, αλλά όχι για νέους αυτοκινητόδρομους υψηλών προδιαγρα Γιατί δεν είναι κατάλληλη για νέους αυτοκινητόδρομους:
-
- Οι νέες εθνικές οδοί απαιτούν στρώσεις αυστηρών μηχανικών προδιαγραφών, π.χ. εξειδικευμένους αδρανείς λίθους, ασφαλτικά με ελεγχόμενη κοκκομετρία, αποστραγγιστικά στρώματα κ.λπ.
- Η cold recycling, ακόμα και με σταθεροποιητικά (π.χ. τσιμέντο), δεν καλύπτει από μόνη της τις απαιτήσεις φέρουσας ικανότητας και μακροχρόνιας αντοχής για τέτοια έργα.
- Απουσία ελέγχου στην ποιότητα των υλικών:
- Η μέθοδος στηρίζεται σε ανακυκλωμένο υλικό με αβέβαιη σύνθεση. Σε νέα οδοποιία, επιδιώκεται πλήρης έλεγχος της κοκκομετρίας, της συμπύκνωσης και της σύνθεσης.
Πότε μπορεί να αξιοποιηθεί σε εθνική οδό:
- Σε έργα αναβάθμισης υφιστάμενης εθνικής οδού (όχι νέας χάραξης), για την ανακατασκευή των υποστρωμάτων ή σε συνδυασμό με νέο ασφαλτοτάπητα.
- Ως βιώσιμη πρακτική συντήρησης σε ήδη υπάρχουσες λωρίδες κυκλοφορίας, ειδικά σε φάσεις κατασκευής δεύτερης/παράπλευρης λωρίδας.
- Η ψυχρή ανακύκλωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί τοπικά, π.χ. για κατασκευή προσωρινών δρόμων εργοταξίου, πρόσβασης, ή υποβάσεων προσωρινών παρακαμπτηρίων.
Για νέα χάραξη εθνικής οδού, η ψυχρή ανακύκλωση δεν είναι αποδεκτή ως βασική μέθοδος κατασκευής. Η κατασκευή απαιτεί πλήρη στρωματογραφία με υλικά ελεγχόμενης ποιότητας, σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΑΣΑ, της ΕΓΝΑΤΙΑΣ ή άλλων αντίστοιχων φορέων. Η cold recycling είναι εργαλείο βιώσιμης ανακατασκευής, όχι θεμελίωσης νέων υποδομών.
