(Στην κεντρική φωτογραφία, Η Καταστροφή της Σμύρνης, φωτογραφία από ιταλικό πλοίο, την 14η Σεπτεμβρίου 1922)
Τέτοιες μέρες, πριν από 98 χρόνια. Ο ελληνισμός της Μικρασίας ξεριζωνόταν με τον πιο βίαιο τρόπο από τα μέρη που έζησε 3.000 χρόνια. Ξεκινούσε έτσι μια ακόμη εθνική καταστροφή στην οποία οδήγησαν τα λάθη της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας και η πολιτική των «συμμάχων» μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Κεμάλ Ατατούρκ βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία να ξεριζώσει, να εξοντώσει τον ελληνισμό. Του την έδωσαν αυτή την ευκαιρία οι αντίπαλοι…
Η τελική φάση της Μικρασιατικής Καταστροφής ξεκίνησε στις 27 Αυγούστου 1922. Μέσα σε πέντε μέρες ο τουρκικός στρατός έκαψε, σκότωσε ατίμωσε κάθε τι ελληνικό στη Σμύρνη. Ο τραγικός απολογισμός ήταν, 25.000 νεκροί και τραυματίες στρατιώτες. Πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες των προγόνων τους και να έρθουν σαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς. Ανάμεσα στα θύματα, ο μητροπολίτης Σμύρνης, Χρυσόστομος.
Ήταν το τέλος της ελληνικής παρουσίας στα μικρασιατικά παράλια, που είχε αρχίσει να μετρά αντίστροφα από τα 1919, όταν μετά τη διάσκεψη των Παρισίων που παραχωρούσε στον έλεγχο της Ελλάδας, η ελληνική ηγεσία αποφάσισε να εκστρατεύσει στη Μικρά Ασία και να την ελέγξει ολόκληρη. Και, επιπλέον, με την παρότρυνση των «συμμάχων» νικητών του πρώτου πολέμου έβαλε το στόχο όχι μόνο να ελέγξει απόλυτα τις περιοχές, αλλά, παρά τον χωρίς οργάνωση και κουράγιο από τους συνεχείς πολέμους στρατό, έθεσε σε υλοποίηση τη… «μεγάλη ιδέα» την επανάκτησης της Κωνσταντινούπολης! Οι «σύμμαχοι», όταν ήταν εμφανές ότι αυτή όλη ήταν μια χαμένη υπόθεση, έγιναν «ουδέτεροι»…
