Πολλά και καίρια είναι τα ερωτήματα που έχουν προκύψει μετά την φονική πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική σχετικά με το ποιος από τους εμπλεκόμενους φορείς έχει την κύρια αρμοδιότητα, προκειμένου να δώσει την εντολή για εκκένωση κατοικημένων περιοχών, που απειλούνται από δασικές πυρκαγιές, αλλά και πώς επιμερίζεται η ευθύνη για την υλοποίηση της εντολής αυτής.
Η αλήθεια είναι πως οι απαντήσεις στο ερώτημα «ποιος έχει την ευθύνη για την εκκένωση» προκύπτουν εύκολα από μια έρευνα στο νομοθετικό πλαίσιο καθώς είναι αναρτημένα τα σχετικά έγγραφα εκ μέρους των αρμόδιων φορέων, που δίνουν και τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές.
Σύμφωνα λοιπόν με τον σχετικό νομικό πλαίσιο, ορίζονται τα εξής: «Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας μεριμνά για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών από μία περιοχή για λόγους προστασίας της ζωής ή της υγείας τους από εξελισσόμενη ή από επικείμενη καταστροφή. Η λήψη της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους Δημάρχων, οι οποίοι έχουν το συντονισμό του έργου πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο […] Η λήψη της απόφασης βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής (σ.σ. σε αυτήν την περίπτωση της Πυροσβεστικής)».
Σημειώνεται πως χτες σε Συνέντευξη Τύπου ο Αρχηγός της Πυροσβεστικής, αντιστράτηγος Σωτήρης Τερζούδης, ερωτηθείς για τη φονική πυρκαγιά στη Αν. Αττική και σχετικά με το θέμα της εκκένωσης, διευκρίνισε πως ο επικεφαλής της πυρκαγιάς τον διαβεβαίωσε πως εισηγήθηκε στον Δήμαρχο την εκκένωση.
Αντίθετα αυτό που δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα είναι κατά πόσο στην περίπτωση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι μπορούσε να πραγματοποιηθεί οργανωμένη εκκένωση, λόγω της ταχύτητας διάδοσης της φωτιάς. Σύμφωνα με τους ειδικούς η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου για έναν οικισμό τόσων χιλιάδων κατοίκων όπως το Μάτι, απαιτεί πολύ χρόνο, ωστόσο το καταστροφικό φαινόμενο διήρκεσε περίπου μιάμιση ώρα, ενώ σύμφωνα και με μαρτυρίες, η φωτιά διένυσε με φλόγες σχεδόν 40 μέτρων σε λιγότερα από μια ώρα τον Ν. Βουτζά και το Μάτι για να καταλήξει στη θάλασσα. «Θα εκκενωνόταν οργανωμένα μία τόσο πυκνοκατοικημένη περιοχή σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα; Δεν υπάρχει προηγούμενο εκκένωσης σε πολεοδομικά συγκροτήματα με τέτοιο πληθυσμό. Δεν είναι δική μας αρμοδιότητα, αλλά δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να μην αδικούμε και κανέναν», υπογράμμισε ο αρχηγός της πυροσβεστικής.
«Εκ των πραγμάτων κομβικός ο ρόλος των δημάρχων»
Αυτοδιοικητικές πηγές με εμπειρία σε περιπτώσεις καταστάσεις κρίσης αλλά και στελέχη με θητεία στον τομέα της πολιτικής προστασίας σημείωναν μιλώντας στο Τvxs ότι κεντρικό ρόλο πρέπει να παίζουν σε τέτοιες στιγμές οι δήμαρχοι των εκάστοτε περιοχών: «Είναι αυτοί που οφείλουν καλύτερα από τον καθένα τις ιδιαιτερότητες των περιοχών που έχουν στην ευθύνη τους όσον αφορά στη ρυμοτομία, τη σύνθεση του πληθυσμού αλλά και τη χρονική στιγμή που είναι ανάγκη να ληφθεί σχετική δράση». Ως παράδειγμα φέρνουν και την πρωτοβουλία του Γιώργου Καμίνη, ο οποίος εγκαίρως έλαβε την απόφαση για εκκένωση των κατασκηνώσεων του δήμου Αθηναίων στην Πεντέλη.
Αναλυτικά τα βήματα
Η εξειδίκευση όσον αφορά στις συγκεκριμένες δράσεις που πρέπει να ακολουθηθούν σε τέτοια περίπτωση ήλθε (όπως κάθε χρόνο πριν την αντιπυρική περίοδο) και φέτος μέσω σχετικού εγγράφου της Διεύθυνσης Σχεδιασμού κι Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Αυτό εστάλη προς τους αρμόδιους φορείς στις 25-5-2018 και περιγράφει αναλυτικά τις δράσεις που εκτελούνται προοδευτικά σε μια τέτοια περίπτωση ως εξής:
Εκτίμηση της κατάστασης και σχετική εισήγηση
Από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, προς τον αρμόδιο Δήμαρχο.
Άμεσος καθορισμός από το Δήμαρχο σημείου συγκέντρωσης φορέων που κύρια εμπλέκονται (ΕΛΑΣ, ΠΣ, ΕΚΑΒ, κλπ). Επισημαίνεται ότι η ενέργεια αυτή, δεν αποκλείει την επιτόπου
Σύγκληση από το Δήμαρχο, εφόσον η εξέλιξη του φαινόμενου το επιτρέπει, του Συντονιστικού Τοπικού Οργάνου (ΣΤΟ).
Λήψη απόφασης για την απομάκρυνση, ή μη απομάκρυνση, από τον αρμόδιο Δήμαρχο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6, παρ. 5 στ ́ του Ν.3013/2002 (όπως αυτό ισχύει, βάσει της παρ. 2 του άρθ. 18 του Ν 3613/2007 (ΦΕΚ 263/Α’/2007) και του άρθ. 108 του Ν.4249/2014) και τις κατευθυντήριες οδηγίες που αναφέρονται παραπάνω (Μέρος Δεύτερο, παράγραφος 2.1 του παρόντος).
Ενημέρωση κοινού, όταν έχει ληφθεί απόφαση για την απομάκρυνσή του. Η δημόσια ανακοίνωση της απόφασης προς ενημέρωση του κοινού πρέπει να συντάσσεται με ευθύνη του Δημάρχου που έλαβε την απόφαση. Η ανακοίνωση πρέπει να περιέχει τις εξής βασικές πληροφορίες:
- Ποιος έλαβε την απόφαση και ποιος έχει την ευθύνη εκτέλεσής της.
- Να προσδιορίζει με σαφή τρόπο τα όρια της περιοχής μέσα από την οποία θα πρέπει να απομακρυνθούν, καθώς και τον κίνδυνο που διατρέχουν οι πολίτες εάν παραμείνουν σε αυτή.
- Να προσδιορίζει με σαφή τρόπο εάν συντρέχει λόγος γενικής απομάκρυνσης όλων των πολιτών, ή συγκεκριμένων ομάδων τις οποίες θα προσδιορίζει κατά προτεραιότητα (άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, άτομα παιδικής ηλικίας, ηλικιωμένοι, κλπ).
- Να προσδιορίζει πού και πότε θα συγκεντρωθούν (σημεία συγκέντρωσης) οι πολίτες, εφόσον χρειάζονται μεταφορά, καθώς και τα προσωπικά αντικείμενα που μπορούν να έχουν μαζί τους.
- Να προσδιορίζει την προβλεπόμενη διάρκεια της απομάκρυνσης, καθώς και τον τόπο προορισμού.
- Να κατονομάζει τα ασφαλή οδικά δρομολόγια καθώς και τυχόν μονοδρομήσεις που μπορούν να ακολουθήσουν σε περίπτωση απομάκρυνσης με δικά τους μέσα.
- Να αναφέρει την διαθέσιμη προνοιακή υποστήριξη στον τόπο προορισμού.
- Να αναφέρει οδηγίες για προστασία της περιουσίας των πολιτών που απομακρύνονται. Σημειώνεται ότι έχει ιδιαίτερη σημασία στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που θα δεχτούν να αναμεταδώσουν την ανακοίνωση, να επιτευχθεί η δημιουργία μίας και μοναδικής συνολικής εικόνας αντιμετώπισης της κατάστασης προς το κοινό.
Ωστόσο πέραν των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης τοπικής ή πανελλαδικής εμβέλειας που θα αναμεταδώσουν την ανακοίνωση, η κύρια δράση της ενημέρωσης του κοινού για τη λήψη απόφασης και την έναρξη της διαδικασίας απομάκρυνσής του, θα πρέπει να βασίζεται κατά κύριο λόγο σε μεθόδους και πρακτικές που εξασφαλίζουν σε τοπικό επίπεδο περισσότερο τον εντοπισμό και εν συνεχεία την ενημέρωση των πολιτών για τον κίνδυνο που διατρέχουν στην περίπτωση που παραμείνουν στην περιοχή (πόρτα – πόρτα, ενημέρωση με διερχόμενο όχημα που παρέχει τις απαιτούμενες πληροφορίες, συνδυασμός και των δυο μεθόδων).
Στην περίπτωση αυτή, τον κύριο λόγο για την υλοποίηση της δράσης έχουν οι κατά τόπους Αστυνομικές Αρχές, το έργο των οποίων μπορεί να υποστηριχτεί και από δημοτικούς υπάλληλους. Ένα άλλο πλεονέκτημα που παρέχει η ενημέρωση με τις μεθόδους αυτές, είναι και η δυνατότητα άμεσης καταγραφής των πολιτών που επιθυμούν να απομακρυνθούν αλλά δεν διαθέτουν δικά τους μέσα, ή χρειάζονται ειδική μετακίνηση (ασθενείς, άτομα με κινητικά προβλήματα, κλπ). Οι πληροφορίες αυτές θα οδηγήσουν σε ορθό λογικότερη εκτίμηση των μέσων που απαιτούνται για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών.
- Εκτέλεση/δρομολόγηση επιμέρους ενεργειών βάσει του σχεδίου δράσης που έχει επιλεγεί να ακολουθήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, πριν τη δημοσιοποίηση της απόφασης, υπό το γενικό συντονισμό του οργάνου που αποφάσισε τη δράση ή έχει εξουσιοδοτηθεί για την εκτέλεσή της. Επισημαίνεται ότι δράσεις που αφορούν την τήρηση της τάξης, τη ρύθμιση της κυκλοφορίας κατά την απομάκρυνση, καθώς και την πρόληψη και καταστολή τυχόν εγκλημάτων κατά της περιουσίας των πολιτών που απομακρύνονται από την περιοχή, αποτελούν αρμοδιότητα των κατά τόπους Αστυνομικών Αρχών.
- Τερματισμός επιμέρους δράσεων και αποκλιμάκωση εμπλεκομένων φορέων, μετά από σχετική απόφαση του Δημάρχου.
- Καταγραφή και αποτίμηση έργου, από το γραφείο Πολιτικής Προστασίας του Δήμου. Είναι προφανές ότι η επιλογή του σχεδίου δράσης που θα ακολουθήσουν οι εμπλεκόμενοι φορείς, αποτελεί διαδικασία που υπαγορεύεται κυρίως από την αναμενόμενη εξέλιξη της πυρκαγιάς, τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, καθώς και τους πόρους που είναι διαθέσιμοι για την υλοποίηση της δράσης. Οι πολίτες και τα όργανα των φορέων που εμπλέκονται, πρέπει σαφώς να καταλάβουν ποιος αποφασίζει ή έχει εξουσιοδοτηθεί για την εκτέλεση της ανωτέρω δράσης, Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης (ή αρμόδιος εξουσιοδοτημένος Αντιπεριφερειάρχης) και κατ’ επέκταση έχει το γενικό συντονισμό των επιμέρους ενεργειών που απαιτούνται για την υλοποίησή της.
tvxs.gr
